Endoprotezoplastyka stawu biodrowego – fizjoterapia

Endoprotezoplastyka (alloplastyka, kapoplastyka) to zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu zmienionego chorobowo stawu oraz wszczepieniu elementu sztucznego, przejmującego funkcję wyciętej struktury. Zabieg ten ma zastosowanie w leczeniu zmian zwyrodnieniowych oraz w wielu urazach np. po złamaniu szyjki kości udowej czy złamaniu w okolicy krętarza. Alloplastyka polega na zastąpieniu naturalnego stawu biodrowego sztucznym odpowiednikiem – endoprotezą. Zabieg ten pozwala na wyeliminowanie bólu dzięki czemu przywraca czynności tego stawu i umożliwia wykonywanie podstawowych ruchów. Jednak po endoprotezoplastyce niezbędna jest rehabilitacja, której celem jest przywrócenie pełnej sprawności osoby operowanej.

Bezpośrednio po zabiegu operacyjnym celem fizjoterapeutycznym jest zapobieganie wysiękom, powikłaniom krążeniowo-oddechowym, zmniejszeniu siły mięśniowej czy ograniczeniu zakresu ruchu. W kolejnym etapie rehabilitacji, tzn. od końca pierwszego do początku piątego tygodnia pacjent powinien pokonywać krótkie dystanse. Chodzenie powinno odbywać się za pomocą balkonika lub kul, które warunkują odciążenie operowanej kończyny.

Po ukończeniu piątego tygodnia od zabiegu usprawnianie obejmuje ćwiczenia aktywizujące wszystkie grupy mięśniowe biodra, a także prostowniki i zginacze kolana. Doskonałymi formami ruchu są jazda na rowerze czy spacery, należy jednak unikać zginania operowanej kończyny powyżej 90° przez okres 4 miesięcy od zabiegu. Powrót do aktywności dnia codziennego w przypadku kapoplastyki stawu biodrowego zajmuje ok. 1–2 miesięcy. W drugim miesiącu po operacji pacjent może poruszać się bez pomocy kul i obciążać całkowicie zoperowany staw biodrowy.

Fizjoterapia w przypadku endoprotezoplastyki stawu biodrowego obejmuje również doskonalenie umiejętności chodu. Po zabiegu spotyka się takie zaburzenia jak skrócenie fazy podporu kończyny operowanej, trudności w utrzymaniu równowagi, pochylenie tułowia na stronę operowaną czy asymetryczne obciążanie kończyn. Aby przywrócić umiejętności prawidłowego chodu należy wprowadzić elementy kształtujące poruszanie się po schodach czy torach z przeszkodami o różnego rodzaju nawierzchniach. Dodatkowo należy wprowadzić ćwiczenia równowagi.

Zabiegi fizykalne

Celem zabiegów fizykalnych jest działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe oraz dodatkowo przygotowanie do prowadzonych ćwiczeń. W leczeniu przed- i pooperacyjnym endoprotezoplastyki stawu biodrowego wyróżniamy takie zabiegi fizykalne jak:

• Ciepłolecznictwo – lampa sollux. Za sprawą lampy sollux tkanki są bardziej rozgrzane, a co za tym idzie rozszerzają się naczynia krwionośne. Proces redukuje napięcia mięśni i przyspiesza przemianę materii.
• Krioterapia miejscowa (zimne, sprężone powietrze, ciekły azot – zakres temperatury od –160°C do –180°C, czas zabiegu 2–3 minuty, seria 10–20 zabiegów). Zabieg ten powoduje: obniżenie temperatury tkanek organizmu, nasilenie procesów przemiany materii, zmniejszenie dolegliwości bólowych, zahamowanie procesów zapalnych, zmiany napięcia mięśni.
• Biostymulacja laserowa działa przeciwbólowo, przeciwobrzękowo, poprawia ruchomość w stawie biodrowym, regeneruje tkanki. Brak efektu termicznego pozwala na kontynuację zabiegów po zaprotezowaniu stawu biodrowego. Stosuje się metodę kontaktową z wykorzystaniem sondy podczerwonej. Wiązkę laserową aplikuje się techniką stabilną z uciskiem na punkty bólowe okolicy biodra i głowy kości udowej.
• Jonoforeza – miejscowy efekt przeciwbólowy, przeciwzapalny i rozluźniający mięśnie stawu biodrowego. W okresie pooperacyjnym implanty metalowe stanowią przeciwwskazanie względne. Zabiegu jonoforezy nie stosuje się bezpośrednio w miejscu, gdzie znajduje się endoproteza z powodu możliwości przewodzenia prądu i uszkodzenia tkanek w obszarze biodra. Implanty wykonane z tworzyw nie stanowią przeciwwskazania.
• Przezskórna stymulacja nerwów (transcutaneous electrical nerve stimulation – TENS) ma silne działanie przeciwbólowe. Zabieg stosowany w okresie przedoperacyjnym o wysokiej częstotliwości wywołuje efekt miejscowego znieczulenia. W okresie pooperacyjnym można zastosować elektrostymulację prądami niskiej częstotliwości dla mięśnia czworogłowego uda oraz mięśni łydki
• Magnetoterapia działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie, hamuje procesy destrukcyjne stawu biodrowego, przyspiesza gojenie się ran, poprawia trofikę tkanek. Zabieg wykonuje się przed i po implantacji endoprotezy stawu biodrowego. Zastosowanie wielozmiennego pola o małym natężeniu nie wpływa istotnie na cieplne i elektromagnetyczne właściwości endoprotezy, nie stanowiąc przeciwwskazania przy implantacji endoprotezy.

Dodatkowe metody terapeutyczne

Prócz ćwiczeń i zabiegów fizykalnych zastosować możemy masaż stawu biodrowego. Wykonuje się go zarówno przed jak i po wszczepieniu endoprotezy. Masaż zmniejsza napięcie mięśni, rozluźnia struktury okołostawowe oraz zwiększa ukrwienie w stawie. Powinien być stosowany po ćwiczeniach, gdy struktury okołostawowe są rozgrzane i rozciągnięte.

Kinesiotaping w okresie pooperacyjnym poprawia funkcję mięśni i stawu biodrowego, normalizuje napięcie mięśniowe, aktywuje układ limfatyczny oraz ulepsza mikrokrążenie. W okresie pooperacyjnym wykonuje się następujące rodzaje aplikacji: przeciwbólowa, przeciwobrzękowa, wspomagająca pracę mięśnia gruszkowatego oraz aplikacja na bliznę.

Innymi metodami stosowanymi w przypadku wymiany stawu biodrowego są: poizometryczna relaksacja mięśni, terapia mięśniowo-powięziowych punktów spustowych oraz wiele innych. Dobór metody terapeutycznej jest indywidualnie dobrany przez fizjoterapeutę w zależności od potrzeb pacjenta po zabiegu alloplastyki.

Wszystkie wcześniej wymienione zabiegi oraz metody terapeutyczne można znaleźć w naszej ofercie