Rehabilitacja po mastektomii

Choroby nowotworowe są jedną z najczęstszych przyczyn zgonów w Polsce. Wśród kobiet około 20% zachorowań stanowi rak piersi. W przeciągu roku odnotowuje się około 10 000 nowych przypadków zachorowań. Jednak samo rozpoznanie to nie wyrok. Rak piersi jest uleczalny pod warunkiem wczesnego zdiagnozowania i wdrożenia odpowiedniego leczenia chirurgicznego oraz uzupełniającego.

Czym jest mastektomia?

Otóż jest to zabieg amputacji piersi, z powodu obecności w niej komórek nowotworowych. Wykonywana jest w przypadkach, gdy inne metody leczenia typu chemioterapia, radioterapia czy hormonoterapia nie odniosą zamierzonego efektu. Zdarza się również wykonywanie mastektomii u pacjentek w bardzo zaawansowanym stadium choroby i jest to traktowane jako operacja paliatywna. W przebiegu mastektomii poza usunięcia piersi chirurg zawsze usuwa także węzły chłonne pachowe, które badane są pod kontem ewentualnych przerzutów.

Prócz zabiegu chirurgicznego zazwyczaj konieczne jest zastosowanie leczenia uzupełniającego, dobranego do indywidualnych wskazań u każdej pacjentki. Do takiego leczenia zaliczmy hormonoterapię, radioterapię lub chemioterapię.

Zabieg operacyjny jest początkiem długiej drogi, która wymaga współpracy pacjentki z lekarzem, fizjoterapeutą, psychologiem oraz najbliższym otoczeniem.

Kiedy należy rozpocząć rehabilitację i dlaczego jest ona tak ważna?

Rehabilitacja kobiet z rakiem piersi dotyczy wszystkich chorych – w trakcie oraz po zakończeniu leczenia onkologicznego. Jest ona szczególnie ważna ze względu na jej pozytywny wpływ na zaburzenia psychofizyczne wynikające z samej choroby i terapii nowotworu.

Celami rehabilitacji po mastektomii są głównie:

• minimalizowanie blizn i zapobieganie powstawaniu zrostów
• minimalizowanie lub zapobieganie obrzękom limfatycznym
• utrzymywanie prawidłowej postawy ciała
• zapobieganie powikłaniom płucnym i zakrzepicy żył głębokich
• utrzymywanie wydolności pacjentki na odpowiednim poziomi

Po mastektomii zdarzają się powikłania, nie są one jednak częstsze. Pojawiają się oznaki stanu zapalnego – ucieplenie skóry czy zaczerwienienie. Czasem występuje gorączka, krwawienie z rany lub rozejście się szwów. Jednak najczęściej spotykanym powikłaniem po zabiegu mastektomii jest obrzęk limfatyczny. Jest to proces gromadzenia się chłonki w tkance podskórnej wynikający z upośledzenia układu chłonnego przez usunięcie węzłów pachowych po stronie operowanej.

Ryzyko wystąpienia obrzęku limfatycznego zwiększa się wraz z zastosowaniem uzupełniających form leczenia, np.: radioterapii. Na występowanie obrzęku limfatycznego ma również wpływ ograniczenie aktywności ruchowej lub jej nadmiar. Stosując zasady profilaktyki można w wielu wypadkach zapobiec wystąpieniu obrzęku limfatycznemu.

W celu likwidacji obrzęku limfatycznego stosowane są takie zabiegi jak:

• drenaż limfatyczny – specyficznym rodzaj masażu, który jako jedyny oddziałuje przede wszystkim nie na układ krwionośny, ale na naczynia limfatyczne. Wykonywany jest według ustalonych zasad. Stosowane techniki to głównie głaskanie, rozcieranie i ugniatanie (uciski)
• kompresjoterapia – wykorzystanie kontrolowanego ucisku pod postacią pneumatycznego drenażu żylno-limfatycznego, bandażowania, odzieży uciskowej czy kinesiotapingu
• automasaż – masaż wykonywany samodzielnie przez pacjentkę. Jego głównym celem jest usprawnianie przepływu chłonki i krążenia żylnego. Konieczna jest odpowiednia edukacja pacjentki w tym zakresie.